Konservatuvar kelimesi, Türkçeye İngilizce, Fransızca ve İtalyanca gibi Latin kökenli dillerden girmiştir (İng. Conservatory, Fra. Conservaoire, İta. Conservatorio) ve hepsinin okunuşu, bugün Türkçede kullanılan konservatuvar kelimesine benzemektedir.^[1][2][3] Bazı kaynaklarda konservatuvar olarak da yazılmaktadır.^[4]

Kelime anlam olarak muhafaza eden, koruyan anlamındadır ve bir sanatın veya sanat dalının korunması, bu sanat dalının bir ekol haline getirilmesi olarak düşünülebilir. Bazı yorumlara göre sanatın korunması, güncel olarak yorumlanması ile mümkündür.

Konservatuvar eğitimi ve yapılanması genel olarak müzik üzerine kuruludur. Ancak bazı konservatuvarlarda müzik dışında dans, drama ve müzikal gibi eğitimleri içeren çalışmalar da bulunmaktadır.^[5] Türkiye’de ise dünyadaki eğitime benzer şekilde genelde Müzik, Müzikoloji ve Sahne Sanatları adı altındaki bölümlerde eğitimler toplanmaktadır. Bu eğitimler kapsamında, sahne sanatlarının altında, bale, opera ve tiyatro gibi eğitimler de verilmektedir.^[6]

Konservatuvar ve Akademi

Genel olarak Akdeniz havzasındaki ülkelerde yaygın olarak görülen ama dünyanın bütün ülkelerinde faaliyetini sürdüren konservatuvarlar ile akademik eğitim yapan kolej, üniversite ve enstitüler karşılaştırılmaktadır. Türkiye’de hem akademik eğitime devam eden üniversitelerde hem de üniversitelerin altında kurulmuş olan konservatuvarlarda aynı eğitimlerin yapıldığı görülmektedir. Bu ikilem, zaman zaman tartışmaları beraberinde getirmektedir.

Konservatuvarların en önemli özelliği, akademik çalışmaların yanında, öğrencilerin yüksek oranda uygulamaya yönelebilmesi ve profesyonel standartlarda ilgili sanatı uygulama geliştirme ve yayınlama şansını elde etmesidir. Akademik eğitimlerde izlenen ve toplu eğitimin aksine bazı sanat dallarındaki bireysel eğitim ancak konservatuvarlarda yakalanabilmektedir.^[7]

Konservatuvarların üniversite programlarından farkı ise genelde üniversite programlarında verilmekte olan ve müzik dışı, edebiyat, yabancı diller, tarih, ve hatta matematik gibi akademik eğitimlerin zorunlu olmamasıdır.^[8]

Sonuç olarak Türkiye’de her iki akım olan konservatuvar programları ve üniversitelerin ilgili programları arasında belirli bir denge elde edilmiştir.^[9]

Konservatuvara Öğrenci Kabulü

Bazı bölümleri en geç ortaokul, bazı bölümleri ise liseden sonra üniversite seviyesinde öğrenci kabul etmektedir. Her seviyeden öğrenci kabulü için jüri karşısında yeteneğe dayalı bir sınav vermek gerekmektedir. Üniversite seviyesindeki kabul için, öğrnecilerin lise mezuniyeti ardından ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda belirli bir başarı elde etmesi gerekmektedir. Ardından istenilen bölümün yetenek sınavına girilerek bir jüri değerlendirmesine tabi tutulurlar. Başarılı olan öğrenciler bölüme kabul edilir ve eğitimlerine başlarlar.^[10]

Eğitim ve Ünvanlar

Konservatuvarlarda verilen eğitim, genel olarak akademik eğitime paraleldir. Uluslararası düzeyde verilen unvanlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Ortaokul seviyesi, genelde müzik ve bale gibi küçük yaşlarda başlanması gereken bölümlere öğrenci alınır. Mezunları ortaokul diploması alır.
• Lise seviyesi, ortaokul seviyesi konservatuvar mezunları veya herhangi farklı bir ortaokuldan mezun olup yetenek sınavında başarılı olan öğrencilerin liseye denk olarak okudukları eğitim programıdır. Ortaokula benzer şekilde genç yaşta eğitilmesi gereken müzik ve bale gibi özel programlar için uygulanmaktadır.
• Lisans seviyesi, mezunlarına müzik lisas diploması verilir. Bütün dallarda eğitim verilmektedir ve konservatuvarların lise programlarından veya herhangi başka bir liseden mezun olarak yetenek sınavından başarılı olan öğrencilerin kabul edildiği programlardır. Genelde 3-4 yıl sürer. (İngilizce: Bachelor of Music)
• Yüksek Lisans seviyesi, mezunlarına müzik yüksek lisansı diploması verilir. Genelde 1-2 yıl sürer (İngilizce: Master of Music)
• Doktora/Sanatta Yeterlilik seviyesi, mezunlarına sanatta yeterlilik veya doktora diploması verilir. Genelde müzikoloji gibi akademik alanlarda doktora, müzik ve sahne sanatları gibi alanlarda ise santta yeterlilik unvanı verilmektedir.^[11][12] Genelde 3-5 yıl sürer (İngilizce: Doctor of Music)

Doktora seviyesi, bazı ülkelerde farklılık göstermektedir. Konservatuvarların üniversite bünyesindeki yapılanması, diğer akademik birimlere tam uymadığı için doktor unvanı dışında farklı unvanlar kullanılmaktadır. Örneğin Amerika’da A.D. (Artist Diploma, Sanatçı Diploması) şeklinde ifade edilen farklı unvanlar da bulunmaktadır ve hem lisans hem de lisans üstü eğitimlerle verilmektedir. Türkiye’de de sanatta yeterlilik unvanı kullanılmaktadır.

Ülkemizde Konservatuvarın Tarihi

Günümüzde Hacettepe Üniversitesi’ne bağlı olan Ankara Devlet Konservatuvarı, Cumhuriyet Dönemi’nde Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle kurulan ilk konservatuvardır. 1930’lu yıllara damgasını vuran Müzik Inkılabı’nın en büyük hedefi Klasik Türk Müziği’nin evrensel boyutlarda bir müzik türü haline gelmesi ile çoksesli müziğin Türk halkına benimsetilmeye çalışılması olarak belirlenmiştir. Bu süreç boyunca Türkiye’ye gelen müzik alanında ki yabancı uzmanlar, ülkemizin sırasıyla izlemesi gereken yolları raporlar halinde hazırlayıp, türk hükümetine sunmuştur. Sonuç olarak uzmanlar raporlarında; çağdaş müzik eğitim kurumlarının kurulurken nelere dikkat edilmesi gerektiği, çağdaş Türk müzik yaşamının gelişmesi yönündeki fikirleriyle yol gösterici olmuş, tüm bu süreçler içinde milli değerlerden beslenerek evrensel değerlere ulaşılması gerektiğini vurgulamışlardır.

Mustafa Kemal Atatürk, 1 Kasım 1934 günü Türkiye Büyük Millet Meclisi 4. dönem 4. toplantısını açarken, güzel sanatlar politikasına ilişkin düşüncelerini, “Arkadaşlar; güzel sanatların hepsinde, ulus gençliğinin ne türlü ilerletilmesini istediğinizi bilirim. Bu yapılmaktadır. Ancak, bunda en çok çabuk, en önde götürülmesi gerekli olan Türk musikisidir. Ulusal; ince duyguları, düşünceleri anlatan; yüksek deyişleri toplamak, onları, bir gün önce, genel, son musiki kurallarına göre işlemek gerekir. Ancak bu düzeyde Türk Ulusal Musikisi yükselebilir, evrensel musikide yerini alabilir” şeklinde ortaya koymuştur. Atatürk’ün düşüncelerinin ardından Klasik Türk Müziği ve Türk Halk Müziğinin akademik ölçekte eğitim ve öğretiminin başlangıcı, aktif olarak 20. Yüzyılın son çeyreğinde ( 1975 ) Türk Musikisi Devlet Konservatuvarının kurulması ile başlamıştır.

Kaynakça

1. ^ ‘The French form of the word […] is even sometimes assumed as the name of musical schools in England. In the U.S. the anglicized form conservatory is used.’
2. ^ Collins English Dictionary – Complete & Unabridged 10th Edition: ‘conservatorium: (Austral.) the usual term for conservatoire’
3. ^ Webster’s Third Unabridged Dictionary: ‘Origin of conservatorium: German Konservatorium’
4. ^ TDK Sözlük : http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.53d8f8d2820743.38653104
5. ^ Juilliard 21 Aralık 1996 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. retrieved 9 November 2010
6. ^ İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Sahne Sanatları Bölümü, Tarama Tarihi 30 temmuz 2014 http://konservatuvar.istanbul.edu.tr/tr/sayfa.asp?icr=19
7. ^ university or conservatory? Schools, Teachers and Camps: What are the differences between conservatory and university? Which is good for student’s future? From Elica Glitz http://www.violinist.com/discussion/response.cfm?ID=9354
8. ^ University vs Conservatory http://talk.collegeconfidential.com/musical-theater-major/945837-university-vs-conservatory.html
9. ^ Lisans üstü eğitimde sanatta eterlilik üzerine yorumlar ve Cumhur Başkanı Abdullah Gül’ün ilgili konuşması http://www.internethaber.com/lisansustu-egitiminde-sanatta-yeterlik-uzerine-gorusler-13670y.htm 8 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
10. ^ İstanbul Üniversitesi Devlet Konseravatuvarı Giriş Şartları, Tarama 30 Temmuz 2014 :http://konservatuvar.istanbul.edu.tr/tr/sayfa.asp?icr=125
11. ^ İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Sanatta Yeterlilik Programı http://konservatuvar.istanbul.edu.tr/tr/sayfa.asp?icr=70
12. ^ İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Doktora Programı http://konservatuvar.istanbul.edu.tr/tr/sayfa.asp?icr=97
13. Eser Akansu Eray Konservatuvar: Bir Sanatçı Olmanın İlk Adımı E-Bursum